Повеќето од нашето знаење за тоа што се случува и што е во центарот на нашата планета доаѓа од проучувањето на сеизмичките бранови што се појавуваат по земјотресите.
Ако ги анализираме внимателно, можеме да го откриеме составот на карпите и металите под површината на Земјата.
Новата студија за сеизмички бранови од два земјотреси на слични локации, но со разлика од 20 години, открива дека се случуваат промени во надворешното јадро.
Јадрото е централниот дел од внатрешноста на Земјата, кој е составен од течен надворешен дел и цврст внатрешен дел. Надворешното јадро, вртлив слој од течно железо и никел, директно влијае на магнетното поле на нашата планета, кое ја штити Земјата од опасното вселенско зрачење, пишува Science Alert.
Ова е причината зошто разбирањето на надворешното јадро и неговата еволуција е од витално значење. Податоците снимени од четири монитори на сеизмички бранови во двата земјотреси покажале дека брановите од подоцнежниот земјотрес патувале околу една секунда побрзо кога минувале низ истата област на надворешното јадро.
Материјалот кој се наоѓал таму пред 20 години веќе го нема
„Нешто се смени по патеката на тој бран, така што можел да оди побрзо. Материјалот што бил таму пред 20 години веќе го нема. Сега има нов, полесен материјал“, вели геологот Ying Zhou од Универзитет Virginia Tech..
SKS брановите биле анализирани во студијата. Тие прво минуваат низ обвивката како стрижечки (попречни) бранови (S), потоа влегуваат во надворешното јадро како бранови на компресија (надолжни) (К), а потоа се враќаат низ обвивката како S бранови. Времето на нивното патување може да открие многу од тоа.
Што се однесува до двата земјотреси, и двата биле во близина на островите Kermadec во јужниот дел на Тихиот Океан. Првиот се случил во мај 1997 година, а вториот во септември 2018 година, што им дало единствена можност на научниците да ги проучат промените што се случуваат во јадрото на Земјата.
Конвекцијата што се јавува во течното железо на надворешното јадро додека се кристализира на внатрешното јадро создава течни електрични струи, кои го контролираат магнетното поле на Земјата. Сепак, односот помеѓу надворешното јадро и магнетното поле сè уште не е целосно разбран, а голем дел од нашето знаење се заснова на хипотетичко моделирање.
„Магнетното поле не е исто секој ден. Се менува“
„Ако го погледнете северниот геомагнетен пол, тој моментално се движи со околу 50 километри годишно. Се движи од Канада кон Сибир. Магнетното поле не е исто секој ден. Се менува“, рече Zhou.
„Бидејќи се менува, претпоставуваме дека и конвекцијата во надворешното јадро се менува, но нема директен доказ. Никогаш не сме го виделе тоа“, додаде таа.
Оваа нова студија може да обезбеди корисни сознанија за тоа како точно се менува надворешното јадро и неговата конвекција. Иако промените забележани сега не се големи, колку повеќе знаеме за овој процес, толку подобро.
Zhou претпоставува дека полесни елементи како водород, јаглерод и кислород се ослободени во надворешното јадро од 1997 година, што би го објаснило намалувањето на густината од околу 2 до 3 проценти и брзината на протокот на конвекција од околу 40 километри на час.
„Сега можеме да следиме што се случува“
Во моментов има 152 станици на Глобалната сеизмографска мрежа низ светот кои ги следат сеизмичките бранови. Иако не можеме да ја контролираме локацијата или времето на земјотресите, можеме да се погрижиме да се евидентираат што е можно повеќе податоци за нив.
„Сега можеме да следиме што се случува. Во иднина би можеле да поставиме повеќе сеизмички станици и да го следиме тој проток“, рече Zhou.
Истражувањето, насловено како Преодна варијација во брзината на сеизмичкиот бран укажува на брзо движење на течноста во надворешното јадро на Земјата, беше објавено во списанието Nature Communications Earth & Environment.
