Швајцарските научници тврдат дека имаат веродостојно објаснување за една од најголемите мистерии од поновата руска историја, што предизвика смрт на девет млади планинари за време на кобната експедиција во Планината на мртвите во 1959 година.
Овој неславен настан, наречен мистерија на преминот на Дјатлов, предизвика десетици теории на заговор, вклучувајќи и напади од Јети, вонземјани и експерименти со советско тајно оружје.
Во релативно новата филмска адаптација, дури и мутаните што се телепортираат се вткаени во приказната.
За научниците, причината за оваа трагедија е нешто друго, иако од која било гледна точка, фактите се морничави и чудни.
Како овие девет искусни планинари и скијачи одеднаш се соочија со смрт една ноќ на северот на Урал?
Што се случило кобната ноќ
Откако групата не успеале да ја достигне својата крајна дестинација, спасувачката екипа се упатила кон нив, а трагачите најпрво го откриле нивниот шатор на падината на планината Холатчахтљ (име што на локалниот јазик Манси значи „планина на мртвите“).
Шаторот бил пресечен одвнатре, како да требало брзо да избегаат од своето ноќно засолниште, трчајќи во ледениот мрак.
Нешто неочекувано се случило по полноќ, поради што членовите на експедицијата одеднаш го исекле шаторот и побегнале кон шумата, на повеќе од еден километар надолу, без соодветна облека, на екстремно ниски температури (под минус 25 степени Целзиусови) и сред силни ноќни ветрови – објаснуваат истражувачите на новата студија предводена од научникот за механика на снег Јохан Гауме од Институтот за геотехничко инженерство во Цирих, пренесува „Science Alert“.
Телата биле откривани следниот ден, и неколку дена и недели подоцна, па дури и по неколку месеци.
Главната причина за смртта и необјаснетите појави
Иако било утврдено дека хипотермијата е главната причина за смртта, четворица планинари имале тешки повреди на градниот кош или черепот, двајца биле пронајдени без очи и еден без јазик. Некои биле скоро голи и боси – велат Гауме и коавторот Александар Пукрин.
Сè повеќе замислени шпекулации за тоа што се случило, најоснованите објаснувања укажуваат на тоа дека лавината е главната причина за несреќата, принудувајќи ги спиечките, неподготвени пешаци одеднаш да го исечат шаторот и да побегнат, дополнително подлегнувајќи на студ или повреди во мракот
Сепак, невообичаените околности на настанот натераа многумина да ја исклучат оваа причина: планината има релативно плиток наклон, нема доволно докази дека се случила лавина, а повредите на планинарите се различни од повредите што обично се наоѓаат во лавините.
Официјална позиција – причината е силна природна сила
Заради необјаснива, првичната советска истрага заклучи дека „силна природна сила“ довела до трагедија. Децении подоцна, нова руска истрага објави повторна проценка на причината за трагедијата, наведувајќи дека најверојатна причина се лавините.
Сега, независната истрага на швајцарските научници Гауме и Пукрин дојде до истото откритие, но со нови научни докази кои поддржуваат како можела да се случи лавина.
Симулацијата дава објаснување
Симулацијата укажува на тоа дека плиткоста на планината Холатсахтљ не спречува лавина да започне затоа што неколку часа пред трагедијата, планинарите го исекле снегот за да направат природно засолниште од ветрот.
Ако не направеле пресек на падината, ништо немало да се случи – вели Пукрин.
Тоа беше активирање, но само тоа не би било доволно. Планинскиот ноќен ветер веројатно предизвикал снег и дозволи дополнителниот товар полека да се акумулира. Во еден момент, се појавила пукнатина што се шири, правејќи лавина што се срушила над нив.
Другите симулации спроведени од тимот истражуваа што снежната плоча ќе им направи на луѓето што лежат над скии, што беше практика на спиење во шатори. Силината на ударот над планинарите, смачкана помеѓу обилниот снег и тврдите скии подолу, можеше да предизвика некои од тешките повреди.
Сè уште е мистерија
Се разбира, сè уште има неколку необјасниви тези во врска со инцидентот на преминот, на кој оваа студија не се осврнува.
Никој не може да очекува дека оваа трагична мистерија, која сега стана дел од рускиот фолклор, ќе ја изгуби својата сила шест децении подоцна.
Без оглед, науката за теоријата на лавина е здрава, велат истражувачите, и сега имаме модели кои покажуваат каква може да биде таа „силна природна сила“.
Вистината е, се разбира, дека никој навистина не знае што се случило таа вечер – вели Пукрин. Но, ние обезбедуваме силни квантитативни докази дека теоријата на лавината е веродостојна.
