Од 1967 до 1983 година од минатиот век, Албанците работеле девет часа дневно за минимална плата за да изградат бункери кои би ги заштитиле во случај на нуклеарен напад.
Во март 1992 година, комунистите се поразени на изборите, а нуклеарните бункери станаа минато.
Градбите кои никогаш не биле користени за нивната првична намена за одбрана од нуклеарни напади, сега се соочуваат со нов непријател – климатските промени.
„Бункерите се потсетник на нашиот најмрачен период и затоа мислам дека треба да се користат продуктивно“, вели Zef Kodra, 78-годишник кој учествувал во нивната изградба, пишува iNews.
Бетонско наследство
Kodra бил еден од работниците во програмата за изградба на бункери, започната за време на Enver Hoxha во 60-тите години на минатиот век. Тие работеле напорно, заработувале минимална плата, а илјадници ги загубиле животите за време на изградбата.
Денес, Kodra сака светот подобро да го разбере конкретното наследство на Hoxha.
„Светот треба да знае што претставуваат бункерите и конечно да добие нешто за целата таа работа“, вели Kodra.
Бункерите станаа туристичка атракција, а Kodra во близина на Скадар нуди сместување и покажува дел од 200-те бункери што ги изградил.
По Втората светска војна, Hoxha ја изолирал Албанија и спровел брутален режим. Овој период од албанската историја бил обележан со изградба на воени тунели, воени аеродроми и подморнички пунктови, изградени во случај на напад. Бункерите биле клучен дел од оваа стратегија. Се проценува дека имало најмалку 173.371, а некои веруваат дека бројот е повеќе од 220.000.
Трошоци за бункерирање
Бункерите се направени од бетон, железо и челик, со тежина до 400 тони. Некои служеле како засолништа во случај на нуклеарни напади. Но, тие не биле употребни бидејќи Албанија никогаш не била нападната.
„Ни го испраа мозокот на училиште. Не учеа дека Hoxha е бог“, се сеќава 47-годишниот Кауши.
Трошоците за бункерирање, наводно, достигнале 2,22 милијарди евра, а изградбата однела 100.000 животи. Денес туристите ги истражуваат овие објекти, но се соочуваат со нова закана – морето. Албанските брегови трпат најголема ерозија во Европа, предизвикана од климатските промени и неконтролираната урбанизација. Бункерите покрај устието на реката Семан во Јадранското Море биле потопени, а слична судбина имаат и полициските станици, спортските терени и нафтените извори.
„Бункерите се направени да издржат речиси сѐ, но ја загубиле единствената битка – со морето“, изјави Ilir Zani.
За три децении Јадранското Море проголтало 800 метри крајбрежје, а секоја година исчезнуваат по метар или два од него.
Нивото на морето се подига
Експертите предвидуваат дека нивото на морето во Албанија до 2100 година ќе се зголеми меѓу 40 и 105 cm. Уништувањето на шумите, вадењето песок и чакал од реките и неконтролираната урбанизација придонесуваат за проблемот. Последиците од ерозијата се видливи и во внатрешноста на земјата, вклучувајќи ја и областа околу Тирана, каде властите се обидуваат да ја заштитат животната средина со забрана за сечење дрвја.
Албанските власти ветиле дека ќе ги исполнат ветувањата дадени на конференциите на ОН за климатски промени во Paris и Glasgow, но борбата против ерозијата и климатските промени продолжува.
