Конечно заврши 13-месечната серија на рекордни глобални температури.
Од јуни 2023 до јуни 2024 година, температурите на површината на воздухот и океаните на Земјата беа во просек за четвртина Целзиусови степени (°C) повисоки од претходните рекорди, што го нагласува немилосрдното влијание на глобалното затоплување.
Во јули 2024 година, глобалните температури на воздухот благо паднаа, само 0,04°C пониски отколку во јули 2023 година, објави Службата за климатски промени на ЕУ „Copernicus“. И покрај овој мал пад, јули 2024 година остана значително потопол од претходниот рекорд за тој месец, поставен во 2019 година.
Најтоплиот период за време на таа серија бил во декември 2023 година, кога температурите скокнаа на 1,78°C над прединдустрискиот просек, поставувајќи нов рекорд.
Иако уривањето на температурните рекорди не е новост, конзистентноста и големината на порастот во споменатиот период е алармантна. Примарниот двигател на невидената топлина се климатските промени, главно поттикнати од согорувањето на фосилните горива.
Постојат неколку важни фактори
Референтна точка за мерење на современото глобално затоплување е просечната температура помеѓу 1850 и 1900 година, периодот пред индустријализацијата да започне да испушта големи количини на стакленички гасови во атмосферата.
Во јули 2024 година, глобалните температури биле за 1,48°C потопли од типичниот јули во тој прединдустриски период. Од ова зголемување, околу 1,3°C директно се припишуваат на долгорочниот тренд на глобално затоплување.
Значајна улога во овој скок на температурата одигра и феноменот El niño. El niño е периодично затоплување на океанските води во Тихиот Океан, што пак ги зголемува глобалните температури на воздухот.
„Последниот El niño, кој започнал пред една година, го достигнал својот врв кон крајот на 2023 година и сега стивнува, помагајќи да се прекине рекордната серија. Сепак, иако овој El niño е силен, тој не е екстремен, што сугерира дека други фактори придонеле за рекордните температури“, објаснува метеорологот Christopher Merchant од University of Reading (England, UK).
Овие фактори вклучуваат мало зголемување на сончевото зрачење поради моменталната фаза на Сонцето во неговиот 11-годишен циклус, како и зголемувањето на нивото на метан, моќен стакленички гас. Напорите за намалување на загадувањето на воздухот исто така може да играат улога, бидејќи одредени загадувачи кои претходно ја рефлектирале сончевата светлина и ја ладеле Земјата се намалуваат.
Разорни ефекти
Затоплувањето има катастрофални ефекти врз екосистемите, особено врз коралните гребени. Во летото 2023 година, имало општо избелување на коралите на Карибите и на Големиот корален гребен. Иако појавата на El niño често се поврзува со такви случувања на масовна смртност, основниот тренд на климатските промени претставува долгорочна закана за кревките екосистеми кои се борат да се прилагодат на зголемените температури.
Како што Тихиот Океан се движи кон условите за La niña, се очекува глобалните температури малку да се намалат. Сепак, малку е веројатно дека ќе се вратат на нивоата видени пред топлотниот бран 2023/24. Појавите на El niño обично поставуваат нови, повисоки основни вредности за глобалните температури, како одраз на тековниот тренд на глобалното затоплување.
Експертите предвидуваат дека глобалните температури би можеле да се движат околу 1,4°C над прединдустриските нивоа неколку години, додека следниот значаен настан на „El niño“ потенцијално не го турне светот над 1,5°C затоплување, критичниот праг утврден со Парискиот договор.
Итноста на ситуацијата
Иако има напредок во транзицијата од фосилни горива, особено во производството на електрична енергија каде обновливите извори на енергија добиваат на значење, темпото е недоволно. Континуираните инвестиции во инфраструктурата за фосилни горива се закануваат да ги поткопаат напорите за исполнување на климатските цели.
Како што температурите продолжуваат да растат, најверојатно ќе се вратат насловите на рекордната топлина. Сепак, овие записи не мора да траат бесконечно. Забрзувањето на транзицијата кон декарбонизирана економија е клучна.
„Итноста на ситуацијата бара поагресивна акција за намалување на емисиите на стакленички гасови и оддалечување од фосилните горива. Со ефективни политики и широко распространето усвојување на обновливи извори на енергија, можно е да се ограничат најлошите ефекти од климатските промени и да се спречат идните рекордни топлотни бранови да станат норма“, заклучува Merchant.
