Здравјето на секоја животна средина е важно, особено кога станува збор за арктичката. Нејзиниот мраз, кој се топи сè повеќе и повеќе секоја година, може да крие нови опасности за глобалното здравје.
Индустрискиот раст и човековото мешање во Арктикот го забрзуваат ризикот од пренесување на болести, бидејќи климатските промени го преобликуваат регионот. Меѓународен конзорциум од научници објави сеопфатен научен преглед во списанието Science of the Total Environment, предупредувајќи дека топењето на мразот и пермафростот може да го изложи населението на модерни и антички патогени.
Нивната работа се базира на научни студии и владини записи, со посебен фокус на Канада, Гренланд, Алјаска и северна Европа. Според коавторката на горенаведениот преглед, д-р Халед Мегахед Абас од Универзитетот во Шарџа, топењето на пермафростот може дури и да ослободи антички бактерии или вируси кои биле замрзнати илјадници години.
Potential routes of transmission of the zoonotic parasite Toxoplasma gondii in the North, with focus on free-ranging wildlife hosts and the shared environment. Credit: Reprinted and modified with permission from Springer Nature: Springer, Toxoplasmosis in Northern Regions. Source: Bouchard et al. (2022). Adapted under a Creative Commons Attribution License CC BY 4.0.). Science of the Total Environment (2024)
Поголема индустријализација на Арктикот – поголема опасност
Авторите на горенаведениот научен труд истакнуваат дека новодостапниот терен го зголемил индустриското присуство и патните правци, интензивирајќи ги интеракциите меѓу луѓето и дивиот свет и зголемувајќи ја веројатноста за зоонозен пренос. Овие зоонозни патогени, кои можат да скокнат од животни на луѓе, вклучуваат бактериски, вирусни и паразитски агенси и можат да се пренесат преку вода, храна или изложеност на животната средина.
Прегледот се фокусира на тоа како климатските промени, загадувањето и губењето на биолошката разновидност се испреплетени и влијаат врз здравјето на животните и луѓето во арктичките екосистеми.
Климатските промени и загадувањето влијаат и на здравјето на животните и на луѓето. Нашето истражување истражуваше како овие две сили се меѓусебно поврзани. Бидејќи Арктикот се затоплува побрзо од повеќето други делови од светот, гледаме промени во животната средина, како што се топењето на пермафростот и поместувањето на екосистемите, што би можеле да помогнат во ширењето на заразни болести меѓу животните и луѓето, објаснува Абас.
The One Health concept of the Arctic showing how the large number of environmental stressors driving zoonotic infectious diseases, and where the cycle can be broken through evidence-based collective action. Credit: Science of the Total Environment (2024)
„Она што се случува на Арктикот не останува на Арктикот“
Авторите на прегледот нагласуваат дека здравствените ризици на Арктикот мора да се решаваат холистички, земајќи го предвид здравјето на животната средина, животните и луѓето како единствен меѓусебно поврзан систем.
Случаите истакнуваат критични празнини во следењето и тековните сознанија, фокусирајќи се на стресорите од животната средина и факторите на животниот стил, и се примери за тековните арктички феномени кои информираат за критично потребните активности за да нè подготват за иднината, пишуваат Абас и неговите колеги.
Предупредувајќи дека раната акција е клучна, тие се залагаат за подобар надзор на болестите, интеграција на домородното знаење и трансдисциплинарно истражување.
Локалните заедници и научниците веќе забележаа знаци на овие промени, а некои се прилагодуваат, но многу од ризиците сè уште се слабо разбрани. Она што се случува во Арктикот не останува во Арктикот. Еколошките стресови што ги проучувавме имаат брановидни ефекти што достигнуваат далеку над поларните региони, додава Абас.
Студијата веќе привлече внимание надвор од академијата.
Организациите за јавно здравје, агенциите за животна средина, па дури и северните индустрии (како што се рударството и превозот) почнуваат да ја препознаваат потребата од следење на здравствените ризици поврзани со променливите услови на Арктикот, вели Абас. Станува збор за конзорциум кој вклучува повеќе од 15 институции од Европа и Канада, што ја нагласува важноста на координираната меѓународна соработка.
Климатските промени не само што го топат мразот, туку ги раствораат и бариерите меѓу екосистемите, животните и луѓето, истакнува Абас на крајот.
