Неодамна беше објавена интригантна мултидисциплинарна студија спроведена од Институтот за еволутивна биологија во Шпанија, Универзитетот во Западен Онтарио и Универзитетот Харвард во списанието Cell, а се однесува на „секогаш актуелната“ тема „Генетската историја на Балканот од римската граница до преселбата на Словените“.
Станува збор за соработка на дури 70 научници, од кои повеќе од 30 се од Хрватска, а меѓу нив има истакнати антрополози, генетичари и историчари кои ги реконструирале и анализирале целосните геномски податоци на 146 антички луѓе ископани првенствено од областите на Хрватска и Србија. Научниците заедно ја реконструирале геномската историја на Балканскиот Полуостров во текот на првиот милениум од нашата ера, а во студијата биле користени вкупно 58 примероци од неколку антички и средновековни локалитети во Хрватска.
„Студијата се фокусирала на периодот на римското освојување и владеењето над овие области, приближно 1 до 400 г. н.е., периодот на преселбата на народите и раниот среден век, околу 400та до 900та година, па огромното мнозинство на примероци се од тие периоди. Овие примероци потекнуваат од урбаните центри од римската ера како Задар, Виминациум или Костолац во Србија, Сисак, Осиек и Ниш, но и од помалите рурални заедници кои преовладувале во текот на раниот среден век, на пр. Бојна, Нуштар, Јагодњак итн. Но, неколку примероци се и „помлади“, а хронолошки најмладите поединци потекнуваат од Лепенски Вир во Србијаод 15/16 век. век и од Косиње во Лика од 17/18 век“, изјави во таа прилика за Jutarnji еден од коавторите на студијата, д-р. Mario Novak од Институтот за антропологија.
Пилот студијата е само почеток
И откако Римската империја трајно ја загубила контролата врз Балканот во 6 век, студијата открива последователно масовно пристигнување во оваа област на поединци генетски слични на модерните словенски популации од Источна Европа. Понатаму, нивниот генетски отпечаток претставува 30-60 проценти од потеклото на денешните балкански народи, што претставува една од најголемите трајни демографски промени било каде во Европа во раниот среден век.
Novak посочува дека ова е всушност пилот студија, бидејќи наскоро под раководство на Универзитетот Харвард ќе бидат објавени многу поголеми студии кои се занимаваат со генетската историја на современите жители на Југоисточна Европа и воопшто на Словените.
„Со ова истражување добивме непобитни биолошки докази за масовното населување на поединци и заедници кои зборуваат словенски јазици во раниот среден век на Балканот, сè до Грција и Егејските острови, и дека најголемиот дел од генетското наследство на современите жители на овие области може да се поврзат со овие миграции. Словенската генетика, според сегашната состојба на истражувањето, сочинува 50-60 отсто од генетското наследство на Хрватите и Србите, а колку се оди на југ, толку таа бројка опаѓа. Сепак, важно е да се нагласи дека нашето генетско наследство вклучува и добар дел од генетскиот материјал на древните жители на овие области, од населението од бронзеното и железното време до римските доселеници од различни области на Римската империја“, објасни Novak.
Затоа, античката ДНК открива дека, и покрај границите на современите национални држави, населението на Балканот било обликувано од заеднички демографски процеси.
„Ова истражување потврди неколку поединци кои дошле од далечни краишта за време на римското владеење, т.е. Африка и живеел и умрел овде. Еден таков поединец е возрасен маж од Виминациум кој потекнува од субсахарска Африка, веројатно Судан, надвор од границите на Римската империја. Починал во 2 век од нашата ера и бил погребан со маслена ламба што ја претставува иконографијата на орелот поврзан со Јупитер, еден од најважните римски богови. Уште едно лице со африканско потекло е снимено во Задар, римската колонија Јадер. Ова е помлад човек од 2 или 3 век кој потекнува од Северна Африка, веројатно една од римските провинции како Египет, Киренаика или Триполитанија. Ова не е единствениот пример во Задар, кој зборува за мобилноста на луѓето во тоа време и ефикасноста на римскиот патен систем, како и за важноста на Задар како трговско пристаниште каде што живееле поединци од целата Империја“, нагласи Novak.
