Научниците макотрпно го отстраниле талогот за да откријат многу добро сочуван скелет. Недостигаа само левиот глужд и стапалото.
Скелет откриен во оддалечен дел на Борнео ја препишува историјата на античката медицина и докажува дека најстарата позната хируршка ампутација на екстремитет била успешно изведена пред околу 31.000 години, објавија австралиските научници во средата.
Најраната досега позната ампутација на подлактица е евидентирана на скелет стар 7.000 години пронајден во Франција во 2010 година, а до сега експертите претпоставувале дека таквите операции се вршеле исклучиво во населени земјоделски области.
Но, откритието покажува дека ловците-собирачи од каменото доба, кои живееле во денешна индонезиска провинција Источен Калимантан, поседувале софистицирани медицински знаења за анатомијата и заздравувањето на раните.
„Тоа го менува нашето разбирање за развојот на оваа гранка на медицината“, рече Тим Малони, научен соработник на австралискиот универзитет Грифит, кој го предводи истражувањето.
Скелетот е откриен во 2020 година во импозантната пештера Лианг Тебо, позната по ѕидните слики стари 40.000 години.
Опкружени со лилјаци, чигри и повремено со скорпии, научниците макотрпно го отстранувале талогот за да откријат исклучително добро сочуван скелет. Недостигале само левиот глужд и стапалото.
Основата на преостанатата коска на ногата има необична форма, груткаст израсток над очигледно чистата фрактура, што укажува дека и глуждот и стапалото биле намерно отстранети.
„Пресекот на коската е многу уреден и направен е косо…, всушност можете да ја видите површината и обликот на засекот низ коската“, рече Малони на прес-конференција.
Други објаснувања за изгледот на коските, кои би можеле да бидат резултат на напад на животно или повреда од згмечување или паѓање, би предизвикале фрактури, а заздравувањето би било различно од состојбата на скелетот.
Забот и околниот талог покажале дека скелетот бил стар најмалку 31.000 години и припаѓал на лице кое починало на возраст од околу 20 години.
И покрај неверојатната траума од ампутацијата, се чини дека личноста проживеала уште шест до девет години по неа. До тој заклучок дошле врз основа на набљудувањата за повторното растење на коските на нозете. Научниците веруваат дека личноста не претрпела голема постоперативна инфекција.
Ампутацијата извршена на овој начин укажува на „многу детално познавање на анатомијата на екстремитетот и мускулниот и васкуларниот систем“, напиша истражувачкиот тим во трудот објавен во списанието Nature, додавајќи дека тие заклучиле дека уследила „интензивна постоперативна нега … редовно чистење, облекување и дезинфекција на раната“.
Жариште на човековата еволуција
Со векови, луѓето вршат операции едни на други, вадат заби и дупчат дупки во черепот како дел од трепанацијата, го отвораат черепот за да го олеснат мозокот, притиснат од протокот на крв или како резултат на компресија на коските поради повреда.
Но, ампутацијата е толку сложена операција што на Запад само пред околу еден век била вклучена во операции по кои луѓето можеле да очекуваат дека ќе ја преживеат.
Откритието од Борнео покажува дека ловците-собирачи исто така успеале да се справат со предизвикот на хируршките процедури 24.000 години порано отколку што се верувало.
И покрај сето она што скелетот им го открил на научниците, се поставуваат многу прашања: Како и зошто е извршена ампутацијата? Што користеле за болка или за спречување на инфекција? Дали оваа операција била ретка или почеста практика?
Тимот експерти шпекулира дека „хирургот“ можеби користел многу остар камен предмет како „инструмент“, а растенијата со лековити својства веројатно се користеле против болка и за спречување на инфекции.
Студијата „ни дава увид во грижата и третманот во далечното минато“, напиша Шарлот Ен Робертс, археолог од Универзитетот Дурам, која не била вклучена во истражувањето.
Следната година се очекуваат дополнителни ископувања во пештерата Лианг Тебо. Научниците се надеваат дека ќе дознаат повеќе за луѓето кои живееле таму.
„Ова е навистина жариште на човечката еволуција и археологија“, вели Рено Јоанес-Бојау, вонреден професор на Универзитетот „Саут Крос“, кој помогнал во датирање на скелетот.
