„Војната ќе заврши, а водачите ќе се ракуваат. Ќе остане изнемоштената мајка која копнее по својот син. И онаа жена која го чека својот сакан сопруг. И оние деца кои го бараат својот татко херој. Не знам кој ја продаде татковината, но видов кој ја плати цената“.
Ова се зборовите на палестинскиот поет Mahmoud Darwish, кои ги оживуваат одвреме навреме крвавите судири во Светата земја и 15 години по неговата смрт.
Во напливот на вести за лични, семејни и општествени трагедии, тешко е да се задржи смиреноста и да се гледа на ситуацијата со ладна глава, без чувство дека сите сме на некој начин во тоа.
Во време на толку многу поделби, уште потешко е да се погледне надвор од границите и да се најде човечкото и заедничкото во друг – а иронично е, дека успеале во тоа татковците на двете загинати девојчиња, еден Палестинец и еден Израелец.
- Басам Арамин е Палестинец чија 10-годишна ќерка Абир е убиена на Западниот Брег во 2007 година од припадник на израелската гранична полиција. Починала во истата болница каде што била родена.
- Рами Елани е Израелец чија 13-годишна ќерка Смадар е убиена во 1997 година кога тројца мажи извршиле самоубиствен бомбашки напад во Ерусалим.
Двајцата татковци не се познавале иако живееле блиску – разделени со посебни патишта, ѕидови, воени контролни пунктови и жици.
Но, години по смртта на своите ќерки, нивните патишта во животот се сретнале на неочекувано место. И двајцата се приклучиле на организацијата Борци за мир, која во изминатите 30 години собра повеќе од 600 израелски и палестински семејства во кои најмалку едно лице загинало во меѓусебните конфликти. Сакаме две држави кои ќе живеат една до друга во мир и соработка, посочуваат тие.
Денес, Басам и Рами не се само партнери во борбата за подобар живот на израелските и палестинските деца, туку и добри пријатели, обединети со заедничка трагедија.
Тој ми е најблиската личност на овој свет, велат еден за друг. Откако ги загубивме ќерките, се промени и дефиницијата за „наша страна“. На наша страна се оние кои сакаат мир. Нашата судбина не е да се убиваме. Сакаме да им покажеме на другите дека може да биде поинаку и дека не е тешко. Веруваме дека нашите ќерки се присутни со нас, дека со гордост гледаат на она што го правиме и да почиваат во мир.
Луѓето имаат повеќе заеднички работи и сличности меѓу нив отколку разлики
Нивната неверојатна приказна ја забележал наградуваниот ирски писател Колум МекКен во книгата „Apeirogon“, во илјада мали поглавја. Тој се присети како тој самиот пораснал по конфликтот во Белфаст, односно Северна Ирска, каде што некогаш лојалистите дури вееле израелски знамиња додека ирските републиканци се поистоветувале со палестинските бои. Затоа, не е чудно што тој самиот пронашол барем мал дел од својата животна приказна во еден од најдолгите конфликти што сè уште трае во светот.
Ова е приказна за трагедијата, но и за справувањето со неа и искупувањето. Во земјата на скршените срца, сè уште можеме да најдеме убавина и надеж, опиша тој.
Сопругата на Басам не сакала да разговара со новинарите за нејзината болка, бидејќи се плашела да не направат спектакл од нејзината приказна.
Басам, пак, се плашел дека неговите чувства ќе звучат театрално и повторувачки, бидејќи и 19 години подоцна, не поминува ниту еден ден да не почувствува жалење и тага поради смртта на својата ќерка. МекКен додава дека разликата е во тоа што театарот ја има привилегијата да го види крајот – а она што за Басам започнало со смртта на неговата ќерка, ќе трае вечно.
Луѓето имаат повеќе заеднички работи и сличности меѓу нив отколку разлики. За жал, за Басам и Рами една од заедничките работи им е смртта на нивните ќерки.
Меѓутоа, она што може уште повеќе да ги подели и да ги втурне во омраза, ги обедини во сочувството и желбата ниту еден родител да не мора да го закопа своето дете и ниту едно дете да не научи што е војна во нивниот живот. Можеби нивната болка ќе биде откупена со плодовите на нивните напори и борба.
Тие веруваат дека војната нема да заврши додека не научиме да разговараме и да се разбираме – и од оваа надеж повторно се раѓаат зборовите на Махмуд Дарвиш, кој еднаш го покани „непријателот“ во својот дом на кафе, велејќи дека ќе ја прекине опсадната состојба кога ќе ја сфати убавината на нивната поезија.
