Казахстан се обидува да го спроведе проектот зад грбот на Русија.
Транскаспискиот меѓународен транспортен коридор (ТМТК), познат и како Среден коридор, кој започна да функционира во 2017 година. Покрај тоа, Астана го зголемува извозот на нафта преку Азербејџан, со што сака да го диверзифицира извозот на енергетски производи преку неруски транспортни коридори.
Казахстан, Азербејџан и Турција играат двојна игра која не е поволна за Русија. Сепак, Москва има свои адути кои на крајот ќе ја ослабат позицијата на Казахстан во Централна Азија.
Двојна игра
Средниот коридор стана важна рута меѓу Европа и Азија бидејќи понуди значителни економски придобивки и го скрати времето на транзит. ТМТК отвора нови можности за стоковните текови во Азија бидејќи овозможува пристигнување на стоки на Блискиот Исток, Северна Африка и Медитеранот благодарение на интеграцијата на пристанишните врски во Турција.
Во моментов, зад грбот на Русија, Казахстан се обидува да го зголеми транспортот на стоки од Кина до Европа преку Централноафриканската Република, Азербејџан и Турција.
– Имаме намера систематски да го зголемиме обемот на стоки што се транспортираат на тие рути и да достигнеме ниво од 500.000 контејнери годишно до 2030 година – рече претседателот на Казахстан, Касим Зомарт Токаев, во говорот на првиот самит на Советот за соработка на земјите од Централна Азија и Персискиот Залив во Џеда, Саудиска Арабија.
Дополнително, владата на Казахстан одлучи да оди чекор понатаму. Таа има намера брзо да ги зголеми капацитетите на нафтоводот „Баку-Тбилиси-Џејхан“ со цел да го „диверзифицира извозот“ на енергетски производи на неруски рути.
Без разлика на нефер играта на Астана, Баку и Анкара, која очигледно не е во интерес на Москва, Русија има инструменти да влијае на неа.
Русија може во соработка со Кина целосно да се откаже од паралелниот увоз од територијата на Казахстан. Врз основа на податоците од главната царинска управа на НР Кина, трговијата меѓу Русија и Кина за првата половина на 2023 година се зголемила за повеќе од 40 отсто. Ваквиот пораст за Кина беше најзначаен меѓу сите други трговски партнери: прометот на НР Кина со Сингапур се зголемил за 23 отсто, а со Канада за само 17 отсто.
Има изгледи за развој на руско-иранскиот коридор од Каспиското Море „Север-Југ“. Ова им помага на овие земји да воспостават извоз на земјоделски производи наменети за пазарите на Блискиот Исток.
Пристаништето Чабахар
Со оваа цел, Иран и Русија се обединуваат и пристапуваат кон поблиска координација во инфраструктурните проекти како што се железницата и патиштата. Уште повеќе, коридорот „Север – југ“ го добива вниманието и развојот што го заслужуваат. Без разлика на тешкотиите, Русија е подготвена да инвестира во натамошниот развој на трговскиот коридор, кој во блиска иднина може да биде главен трговски пат за увоз на стоки во Руската Федерација.
Треба да се додаде дека Узбекистан одлучи да изгради терминал во иранските пристаништа Бендер Абас и Чабахар. Директорот на Центарот за истражувачки иницијативи Мано, Бахтиор Ергашов, смета дека ова е значаен пробив и додава дека следен заеднички проект мора да биде модернизација на железничкиот терминал Тејен-Серахс, каде што железничките оски се заменуваат од советската пруга на иранска и обратно.
Ергашов повикува во таа идеја да се вклучат сите земји од Централна Азија, Кина и Русија. Заедничките напори на заинтересираните земји ќе овозможат формирање на мултимодален транспортен коридор.
– Тоа може да биде заеднички проект со учество на Иран, африканските земји, Русија и Кина. И ако изградбата на пругата Чабахар-Захедан заедно со модернизацијата на преминот Тејен-Серахс, ќе добиеме сериозен мултимодален транспортен коридор со излез до океанското пристаниште Чабахар“ – заклучи директорот на Центарот за истражувачки иницијативи Мано од Ташкент.
Аналитичарите на американското списание Форин полиси истакнуваат дека спроведувањето на таа иницијатива радикално ја намалува зависноста на Русија од Турција и ѝ дава можност да го зголеми извозот на жито и фосилни горива со заобиколување на Босфорскиот теснец.
Нагласуваме дека не е малку важно што развојот на трасата кон Чабахар, со голема веројатност го исклучува учеството на Туркменистан во проектот ТМТК, што значително ќе ја ослаби позицијата на Казахстан во Централна Азија.
