Пациентите се жалат на овие проблеми на почетокот на инфекцијата, но кардиоваскуларните компликации обично се појавуваат околу две недели по појавата на симптомите – предупредува проф. Д-р Бранко Белеслин, кардиолог.
Стана познато многу брзо на почетокот на пандемијата дека Ковид-19 не е само болест што може да влијае на белите дробови, туку влијае и на срцето и крвните садови. Луѓето кои веќе имаат дијагноза на кардиоваскуларни болести имаат поголем ризик да развијат тешка форма.
Кардиолошките аспекти на ковид-19 за „Магазин“ ги објасни д-р Бранко Белеслин, кардиолог на Универзитетскиот медицински центар, редовен професор на Медицинскиот факултет во Белград и член на Медицинската академија на Српското лекарско здружение.
Тој прво потсетува дека влијанието на вирусните инфекции врз срцето не е нова појава и не е карактеристичен само за вирусот корона. Инфекциите предизвикани од вирусот на грип, ентеровируси или ХИВ исто така може да предизвикаат оштетување на срцевите клетки и крвните садови. На пример, вирусот на грип може да предизвика акутен миокардитис (воспаление на срцевиот мускул) кај 10-15% од пациентите, а ризикот од миокарден инфаркт е шест пати поголем за време и веднаш по завршувањето на вирусната инфекција.
Во последниве месеци, лаиците го научија и терминот цитокинска бура, што ја прави оваа болест непредвидлива, а овој механизам на дејство на вирусот е многу сложен.
– Вирусот влегува во клетките преку ензим кој го претвора ангиотензин 2, рецептор кој се наоѓа не само во белите дробови, туку и во срцевиот мускул и особено крвните садови. Овие рецептори често се наоѓаат во зголемен број кај пациенти по срцев удар, со дијабетес или хипертензија, кај кои ризикот од тешка форма на болеста е поголем. Механизмот на патолошко дејство на вирусот е повеќекратен и вклучува оштетување на клетките со посредство на цитокини, воспаление на ендотела и микроемболии, директна клеточна инвазија на вирусот и ова доведува до компликации – објаснува нашиот соговорник.
Постари лица со придружни болести, најчесто со хипертензија и дијабетес, се со поголема веројатност да бидат хоспитализирани поради ковид-19, но д-р Белеслин предупредува дека оштетувањето на срцевиот мускул може да се појави и кај млади, здрави луѓе.
Значителен број на пациенти имаат чувство на чукање и болка во градите од самиот почеток. Кардиоваскуларните компликации обично можат да се појават околу две недели по појавата на симптомите, но може да се појават и многу рано, како и неколку месеци подоцна. Ова и довело до препорака на пациентите со ковида-19 да им се даваат превентивни антикоагулантни лекови, кои треба да спречат појава и ширење на тромби.
– Тромбозата (згрутчување на крвта) може да биде присутна кај скоро 50% од критично болните пациенти, но може да биде и доминантна карактеристика кај пациенти со само благи респираторни симптоми. Тромботски настани – од белодробна емболија, миокарден инфаркт до манифестации на други органи – може да бидат единствени или доминантни манифестации на ковид-19 – предупредува д-р Белселин.
Тој исто така потсетува дека на почетокот постоел сомнеж околу потенцијалниот негативен ефект на одредени групи на лекови – АЦЕ инхибитори и блокатори на ангиотензин рецептори – кои се широко користени во третманот на хипертензија. Сепак, овие полемики се решени бидејќи не е докажано дека имаат штетно влијание врз појавата и исходот на инфекцијата, па затоа можат безбедно да се користат.
Вирусот корона може да предизвика оштетување на срцевите клетки, што се гледа во лабораториските наоди на покачениот тропонин, но за лекарите тоа е важен знак на предупредување, уште еден специфичен биомаркер. Тоа е NT-proBNP, како индикатор за оштетување и оптоварување на срцето. Покрај тоа, можат да се појават и аритмии.
Последици од долго лежење
Сериозни компликации се јавуваат во вид на белодробна емболија или длабока венска тромбоза, а за таа појава заслуно е долготрајното лежење.
Белодробна емболија се јавува кај скоро половина од критично болните пациенти, а длабока венска тромбоза кај една четвртина. Овие компликации почесто се откриваат во доцните фази на болеста, често дури и по напуштањето на болницата, но не се исклучени дури и на почетокот.
Кај значителен број на пациенти, особено кај жените, различни симптоми траат и по акутната фаза и го нарушуваат квалитетот на животот. Овие се таканаречени продолжени симптоми на кавид, а во повеќето случаи исчезнуваат за неколку недели. Сепак, се препорачува овие пациенти да бидат внимателно следени најмалку во следните шест месеци.
Колку е важен Д-димерот
Др Бранко Белеслин
– Некои пациенти со белодробна емболија и длабока венска тромбоза се асимптоматски или имаат неспецифична клиничка слика. Во лабораториски анализи, Д-димерот, фибриногенот и другите коагулациони маркери, кои укажуваат на тромбоемболиски компликации, генерално се покачени кај пациенти со ковиден-19, што го отежнува утврдувањето на прагот кој би укажал на понатамошни дополнителни тестови кај асимптоматски пациенти. Затоа, во текот на целиот тек на болеста, но и по напуштањето на болницата, потребно е да се мисли за појавата на овие компликации и да се следат особено ризичните пациенти – потсетува проф. Д-р Бранко Белеслин.
Тој предупредува дека прашањето за покачени вредности на Д-димери останува отворено кај пациентите дури и по излегувањето од болницата. Тој нè потсетува дека не го лекуваме Д-димерот, туку пациентот, но дека неколку тековни студии испитуваат каков вид антикоагулантна терапија би била оптимална и неопходна по напуштањето на болницата. Истражувањата главно се поврзани со употребата на пониски дози на нови антикоагулантни лекови, но сè уште се чека консензус и единствена препорака.
Внимание со магнетна резонанца на срцето
– Магнетната резонанца на срцето е важна при дијагностицирање и проценка на оштетување на срцевиот мускул. Првите истражувања покажаа дека постои одреден степен на оштетување на срцето кај дури 70% од пациентите по прележаниот ковид-19, а кај околу 30% се видливи мали лузни на срцето. Сепак, потребно е големо внимание во разбирањето на овие наоди, бидејќи повеќето пациенти имаат минимални промени, што најверојатно нема да има последици врз работата на срцето и појавата на проблеми. Од овие причини, само избрани пациенти, за кои има јасни клинички причини, треба да бидат упатени на магнетна резонанца со цел да се избегнат „лажно позитивните“ резултати – предупредува нашиот соговорник.
Постепено враќање на спортот
Многу пациенти ги интересира кога ќе можат да се вратат на спортски или рекреативни активности, а тоа зависи од внимателна проценка на моменталната клиничка состојба, тежината и времетраењето на кавидот-19, од ЕКГ-то и ултразвукот на срцето, како и лабораториската анализа на тропонинот. Некои спортови или спортисти, како што се кошаркарите (особено луѓето со темна кожа), носат поголем ризик да развијат некои срцеви проблеми.
Дека работите не изгледаат толку лошо, покажува и неодамнешната анализа на податоци за близу 800 американски професионални спортисти, кои биле позитивни на корона, но имале или лесна инфекција или биле без симптоми. Само пет, или помалку од 1%, воочени се знаци на оштетување на срцето и миокардитис, и добиле привремена забрана да спортуваат.
Сепак, кај сите пациенти, а особено кај оние кои имале потешка форма на болест, враќањето кон физички активности треба да биде постепено, а при проценката на состојбата, а понекогаш треба да се направат и дополнителни испитувања: тест за физичко оптеретувањ, Холтер ЕКГ и магнетна резонанца на срцето.
Операциите се одложуваат
– Неодамнешното истражување на над 140.000 пациенти во повеќе од 100 земји покажа дека, секогаш кога е можно, пожелно е да се одложи планираната хируршка операција на пациентите за најмалку шест недели (месец и половина) од прележаната инфекција – вели др. Белеслин.
Соработка со Медицинската академија СЛД
Во соработка со Медицинската академија на Српското лекарско здружение беа напишани серија написи за постковидот.
Во Медицинска академија СЛД се собрани најистакнатите лекари, кои активно учествуваат во сите настани во нашето здравје, им помагаат на пациентите, но исто така даваат и свој научен придонес за осветлување на нови феномени во медицината од аспект на разни специјалности, па затоа Медицинската академија подготвува симпозиум кој ќе се занимава со постковид синдромот.
